S. Osman, K. Pawlik, W. Perdzyński, P. Stępień, A. Porębska
z Oddziału Chirurgii Dziecięcej Specjalistycznego Szpitala Dziecięcego w Kielcach
Ordynator: dr med. Anna Porębska
Konsultant w zakresie urologii dziecięcej: prof. nadzw. dr hab. med.Wojciech Perdzyński
Moczenie nocne (enuresis nocturna)- wyciek moczu podczas snu; charakter czynnościowy dolegliwości, nie wiąże się z wadą anatomiczną lub chorobą układu nerwowego- dobre rokowanie.
Przyczyny moczenia nocnego pierwotnego:
-niedobór wydzielania nocnego ADH (PIMN),
-genetyczne,
-zaburzenia snu,
-moczówka prosta,
-idopatyczne
Przyczyny moczenia nocnego wtórnego:
-zmniejszona nocna pojemność pęcherza moczowego (nadczynny wypieracz),
-zapalenie pęcherza moczowego,
-zaburzenia snu,
-zaparcia,
-cukrzyca,
-nadczynność tarczycy,
-czynniki psychologiczme
Izolowane moczenie nocne (enuresis nocturna)
Leczenie pierwotnego moczenia nocnego. Stosuje się:
-alarmy wilgotnościowe,
-leczenie farmakologiczne (desmopresyna),
-inne sposoby leczenia (akupunktura, leczenie psychologiczne i inne
Leczenie wtórnego moczenie nocnego polega na usunięciu przyczyny, która go wywołała.
Przyczyny moczenia nocnego spowodowanego zaburzeniami czynnościowymi:
1. Nadreaktywny (niestabilny) wypieracz
-nieprawidłowe hamowanie aktywności skurczowej wypieracza podczas gromadzenia moczu
-wtórne do przeszkody podpęcherzowej
2. Niedoczynny wypieracz "leniwy pęcherz"
- przeszkoda podpęcherzowa anatomiczna
- przeszkoda czynnościowa (zaburzenia koordynacji zwieraczowo-wypieraczowej)
- postać idiopatyczna
Cechy charakterystyczne w wywiadzie moczenia nocnego z towarzyszącymi zaburzeniami czynnościowymi dolnych dróg moczowych
- Naglące parcia występujące w ciągu dnia
- "okres suchości"
- Częstomocz (przy nadreaktywnym wypieraczu)
- Zbyt rzadkie oddawanie moczu (przy leniwym pęcherzu moczowym).
Diagnostyka zaburzeń czynnościowych dolnych dróg moczowych
-Wywiad (naglące parcia, "okres suchości" wypytanie o przebytych operacjach, chorobach układu nerwowego, moczowego, metabolicznych).
- Badanie fizykalne (prawidłowe)
- Badania dodatkowe (badania labolatoryjne, obrazowe i badania urodynamiczne!)
Rodzaje badań urodynamicznych:
- Przepływ cewkowy (uroflowmetria)- czy jest przeszkoda podpęcherzowa?
- Cystometria H2O - jak funkcjonuje pęcherz moczowy?
Rodzaje badań urodynamicznych
W latach 1996-2002 w Pracowni Urodynamicznej Wojewódzkiego Specjalistycznego Szpitala Dziecięcego w Kielcach przebadano 597 dzieci (270 dziewczynek i 327 chłopców), którzy zgłosili się z powodu moczenia nocnego, leczonych wcześniej w poradniach specjalistycznych lub rejonowych, bez zadawalających efektów terapeutycznych.
Badane dzieci były w wieku 6-18 lat. U 328 dzieci z moczeniem nocnym stwierdzono zaburzenia czynnościowe dolnych dróg moczowych. Stanowiło to 54,94% wszystkich pacjentów zgłaszających się do Poradni Urodynamicznej z powodu moczenia nocnego. Grupę badaną stanowiło 260 dzieci.
Zaburzenia urodynamiczne u dzieci z moczeniem nocnym
- "mała czynnościowa pojemność pęcherza moczowego"- 127 dzieci (21,27%).
- Nadreaktywny wypieracz- 201 dzieci (33,66%).
- Nie było przypadków niedoczynnego wypieracza.
Leczenie moczenia nocnego spowodowanego zaburzeniami czynnościowymi dolnych dróg moczowych
- Leczenie farmakologiczne- chlorowodorek oxybutyniny (2-4mg/kg/dobę w dawkach podzielonych).
- Trening pęcherza- mikcje co 3-4 godziny.
- Prawidłowa podaż płynów u dziecka w ciągu dnia (bez nadmiernego pojenia wieczorem!).
Monitorowanie leczenia przez:
1. Prowadzenie w domu Karty Diurezy dziecka (bilans płynów przyjętych i wydalonych przez dziecko w ciągu doby).
2. Kalendarz Nocy Mokrych.
3. Kontrole urodynamiczne (konsultacje, kontrolne badania urodynamiczne, ewentualna modyfikacja dawek leków).
WYNIKI LECZENIA
1. Ustąpienie moczenia nocnego uzyskano u 260 dzieci
2. U dzieci ze zmniejszoną pojemnością pęcherza moczowego uzyskano stosowną do wieku pojemność pęcherza moczowego u 116 dzieci (91,34%).
3. U 144 dzieci (71,64%) ustąpiły objawy nadreaktywnego wypieracza.
WNIOSKI
1. Zaburzenia czynnościowe dolnych dróg moczowych mogą być wtórną przyczyną moczenia nocnego u dzieci.
2. W przypadku braku poprawy przy leczeniu moczenia nocnego preparatami desmopresyny, należy rozważyć u dzieci diagnostykę urodynamiczną.
3. Badania urodynamiczne pozwalają stwierdzić zaburzenia czynnościowe dolnych dróg moczowych, co jest niezbędne do wdrożenia odpowiedniego leczenia.
4. Chlorowodorek oxybutyniny jest skutecznym lekiem w leczeniu wtórnego moczenia nocnego.